Ыгы-зыгы куптарган татар фильмы

Җыен юк-бар мәзәкләрдән туеп, җитди уйландыра торган татар фильмы карыйсыгыз килсә, “Зөләйха”ны карарга киңәш итәбез (сылтама – язма ахырында). Бу фильм турында ишетмәгән татар юктыр. Аны танылган язучыбыз Гаяз Исхакыйның романына нигезләнеп 2004 нче елда “Ramai Studio” төшерә. Идея авторы һәм режиссёры –күпләребезнең яраткан актёры Рамил Төхфәтуллин. Фильмда Илсөя Төхфәтуллина, Әзһәр Шакиров, Шәүкәт Биктимеров, Фәнис Зиһанша кебек театр сәхнәсе йолдызлары уйный.

Әлеге киноны карау күп кенә милләтпәрвәр кешеләр өчен бик авыр. Казан алынганнан соң татарның чынбарлыктагы  хәлен үз күзләрең белән күргәч,  фильмны тыныч кына карап булмый, бугазга төер тыгыла. Кино барышында геройлар безгә бик якыная, аларны ялгыш адымнардан, күңелсезлекләрдән саклап каласы килә. Зөләйха образы татар кызлары өчен аеруча якын. Аның оялчанлыгы, зәвыгы, ихтыяр көче күбебезгә үрнәк булырлык.

1552 нче елгы яулап алу татарлар тормышында, билгеле инде, эзсез генә узмый. Милләтне басу, изүләр башлана. Шуларның иң аянычлысы, кешенең рухын сындыра торганы– чукындыру сәясәте. Халык бу хәлдән төрлечә котылырга тырыша: берәүләр Төркиягә китә, кемдер баш күтәрә, ә кайберәүләр башка дингә каршы күңеленнән генә көрәшә. Бүген аларның гамәлләренә без бернинди дә  бәя бирә алмыйбыз, бары тик әби-бабаларыбызның көчле рухына, иманнарының ныклыгына сокланырга гына кала.

Фильмда төп каһарман – Зөләйха. Ирен, балаларын, якыннарын югалткан көчле татар хатыны рухи ныклыгын, ышанычын һәм динен саклап кала ала. Фильм шул турыда. Көчләп урыска кияүгә бирелгәч тә, өметен югалтмый, якты киләчәккә ышанып яши.

Әлеге фильм урысларга каршы төшерелгән дию дөрес булмас. Фильм башында ук илнең христианлаштыру сәясәтен хупламаучылар арасында урыс кешеләре дә булуы күрсәтелә. Татарларны сындырырга тырышу – аерым шәхесләрнең генә теләге, гади урыс халкы бу эшкә каршы була. Көчләп чукындыру урыслар белән татарлар арасын гына түгел, татарларның да үзара мөнәсәбәтләрен боза. Туганнарның дин хакында ызгышулары, ата-аналарның балалары белән аңлаша алмаулары да шул аяусыз сәясәт аркасында килеп чыга.

Фильм шул чор мохитен тудыруга ирешә алган. Әби-бабайларыбызның киемнәре, элеккеге татар авылы күренешләре, сарылы-каралы фон моңа ярдәм итә. Картина барышында тарихи мәгълүматлар бирелеп бару да аның  ышандыру көчен арттыра.

“Зөләйха”ның режиссёры Рамил Төхфәтуллин “Ватаным Татарстан” газетасындагы интервьюсында болай ди: “Фильм дөнья күләмендә танылды. Мисырда, Германиядә, Финляндиядә, Япониядә узган фестивальләрдә җиңү яулады. Статистик мәгълүматларга таянсак, аны унбиш миллионга якын тамашачы караган. Дисклар чыкты. Кайбер районнарда “Зөләйха” фильмын күрсәткәндә, милиция конвойлары торды хәтта. Түбән Камада ыгы-зыгы купты. Әзәрбайҗан, Ерак Көнчыгышта тавыш чыкты. Ә “Зөләйха” фильмында хакыйкатьнең бер бөртеге генә.”

Шулай ук режиссёр бер әңгәмәсендә үзенең яңа фильмга тотынырга исәбе барлыгын да әйтә. Киләсе фильм да тарихи темага булачак. Аның фикеренчә, татар халкына тарихын искә төшереп тору бик кирәк. Фильмнар исә үткәнебезне оныттырмауның бер чарасы. “Зөләйха” беркайчан да искермәс. Ул тагын дистә, йөз еллар да сакланачак. Тарихи әсәргә таянып эшләнгән  беренче фильм буларак, аны төшерүдә шактый кыенлыклары да булгандыр. Чөнки тарихка нигезләнгән фильм эшләү — зур, четерекле һәм куркыныч мәсьәлә. Хәзер  “Зөләйха” кебек фильм төшерү мөмкинме икән?

Бүген  “Безнең татарда кино төшерү юк инде ул” дигән сүзләрне еш ишетергә  була. Моның белән килешп булмый. Яхшы  татар фильмы энҗе бөртеге төсле бик сирәк, аны төшерү өчен татар профессиональ режиссерлары, операторлары бик сирәк. Акча турында әйткән дә юк. “Зөләйха” фильмы исә татар режиссёр-операторларының һәм актёрларының да яхшы, зәвыклы кино төшерә алуына бер мисал. Тәнкыйтьчеләр фикеренчә, бүгенге көндә ул шул өлкәдә эшләүчеләр өчен үрнәк булып тора. Фильм турында сезнең дә фикерләрегезне ишетәсе килә, комментарийлар калдырыгыз. “Зөләйха” фильмын әлеге сылтама аша кереп карый аласыз:

https://www.youtube.com/watch?v=x-hp8S_qQfE

Алсу Сәлах

  1. Мондый татарларыбыз барында миллэтебез югалмас.Телебезнен хэм миллэтебезнен югалмавында омет бар .

Добавить комментарий

Ваш e-mail не будет опубликован.



Бу мәкаләләрне дә укырга тәкдим итәбез

Башка кызыклы язмалар

16+ © 2018-2021. Разработка сайта: Диалогия 

"Җайдак" интернет-басмасы язмаларын һәм хәбәрләрен социаль челтәрләрдә, массакүләм мәгълүмат чараларында таратканда гиперсылтама кую
яки "Җайдак" интернет-басмасы" дип язманың чыганагын күрсәтү мәҗбүри.

Өскә мен